NURBANU DAGDEVİREN 9E

Yazının Tarihi

Yazının gelişimi neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. NEREDEYSE diyorum çünkü yazıdan önce insanların sözü olarak iletişim kurmayı başardıkları kesindir. İnsanlar yazılı iletişime geçmeden önce sözel olarak veya değişik yerlere (mağra duvarları, taş parçaları üzerine)resimler çizerek başlarından geçen olayları başkalarına aktarmaya çalışmışlardır.

Yaklaşık 35 binyıl önce Buzul Çağı insanları mağaraların duvarlarına semboller çizmişlerdi. Avcı-toplayıcı olan Buzul Çağı insanlarının av sırasında kullandıkları kemikler üzerine ya da mağaraların duvarlarına yaptıkları görseller kendilerinden sonra gelenler için  anlaşılır bir iz bıraktı. Avın kutsallığı ya da törensel bir kutlamayı anlatan bu çizimler çağlar arası en eski iletişim dilini oluşturmuştu. Tarih öncesinin sessizliği bozulmuştu.

İlk resimsel yazı sistemi Sümerliler tarafından MÖ 3250 civarında kullanılmaya başlandı. Sümerlilerin resimsel yazıyı kullandığı dönemde Mısır’da da hiyeroglif resimsel dil olarak kullanılmaya başlanmıştı. Resimsel (piktografik) yazı, anlatılmak istenen kavramın şeklinin çizilmesi ile başlamıştı. Anlatılmak istenen dağ ise üç tane yan yana tepe çiziliyor, anlatılmak istenen eğer kadın ise bir üçgen çiziliyordu. Bu şekilde yaklaşık 2000 görsel kullanılıyordu ve her bir görseli ezberlemek bugün tüm yol işaretlerini ezberlemek gibiydi.

Bu sistem zamanla yerini bir düşünceyi de anlatmaya başlayan ve olasılıkla ilk hece sisteminin de başladığı MÖ III. binde ortaya çıkan ideograma dönüştü. İdeogram’da birkaç resimsel işaret bir araya gelerek bir anlam ortaya çıkarıyordu. Bu şekilde yazı bir değişim geçirmişti.

Üçüncü önemli değişim ise yine Sümerliler tarafından kullanılmaya başlanan çizgisel yazı sistemiydi. Bu yazı sistemi “çivi yazısı” olarak bildiğimiz sistemdi. Artık resimsel işaretler daha sadeleşmiş ve onların yerini çizgi ile gösterilen yazı almaya başlamıştı. Bu çok daha kullanışlı bir yöntemdi. Sümerlilerden sonra Akkadlar ve birçok uygarlık çivi yazısını kullandı. 

Yaklaşık MÖ 900 civarında Fenikeliler yeni bir yazı dili geliştirdiler. İlk kez harf sistemli bir yazı sistemi ortaya çıkmıştı ve bu sistemin ilk harfi Aleph ikinci harfi ise Bet’ti. Sonraki yüzyıllarda “Alfabe” ismi bu yeni yazı sisteminin ismi olarak kabul edilecekti. Fenikeliler sadece sesli harf kullanmıyorlardı. Sonraki yüzyıllarda Fenikelilerden alfabeyi alan Helenler sesli harfleri de ekleyerek yazının evrimsel gelişimine önemli bir katkı sunacaklardı.

Sümerliler yazıyı ticari işlemleri için insan belleğinin dışında saklanabilir bir bellek olarak kaydedilmesi için kullanılmıştı. Yazının sonraki yüzyıllarda gelişimini sağlayanlar ise yine tüccarlardı. Yazı, ticari bir gereksinimle ortaya çıkmış, insanlık tarihine armağan edilmiş büyük bir keşifti.

Yazının Başlangıcından Bugüne Harflerin Gelişimi

 

              Yukarıda da belirtildiği gibi yazının gelişimi resimsel anlatımdan alfabe olarak harflerin kullanımına değişerek günümüze kadar gelmiştir.

NURBANU DAĞDEVİREN

9/E     517

YARARLANILAN KAYNAKLAR

1.      TARİH DERS KİTABI

2.      https://kayipdiller.com/yazinin-gelisimi/